RÓŻA (Rosa)- UPRAWA I ZASTOSOWANIE

Nie ma chyba bardziej popularnej rośliny hodowanej przez ludzi od kilku tysięcy lat. Zachwycano się nią w już starożytności i jak dotąd żadna roślina nie odebrała jej tytułu królowej kwiatów.



Krzewy róż pochodzą z Azji Środkowej, skąd przez Bliski Wschod dotarła do Europy.
Na popularność róż składa się wiele cennych cech tej rośliny: piekne kwiaty, zapach i długi okres kwitnienia. Nie bez znaczenia jest łatwość uprawy niektórych odmian róż.
W naszych ogrodach uprawia się przede wszystkim róże wielkokwiatowe, rabatowe, krzaczaste, pnące i dzikie. Rzadziej spotyka się róże okrywowe, wysokopienne czy karłowe. Te dwa ostatne rodzaje róż są nieco trudniejsze w pielęgnacji i bardziej wrażliwe na mrozy.

Bogactwo kolorów róż

Opis i klasyfikacje rośliny

Klasyfikacja róż jest dość umowna i krzewy te mogą być różnie klasyfikowane, w zależności od przyjętych kryteriów. W uproszczeniu wyróżnia się podstawowe grupy róż.

Róże wielkokwiatowe - tzw. róże szlachetne o kwiatach pełnych, dużych i charaterystcznie pachnących. Do grupy tej zalicza się mieszańce herbatnie - ich cechą są pojedyńcze kwiaty na końcach pędów oraz mieszańce floribunda-grandiflora o kilku kwiatach zgromadzonych na jednej łodydze. Przeciętnie osiągają około 1 m. wysokości. Róże wielkokwiatowe kwitną od czerwca do późnej jesieni.

Róże rabatowe - nazywane też wielokwiatowymi, najczęściej uprawiane w naszych ogrodach. Należą do ras: Rosa polyantha hybrida (bukietowa) i Rosa floribunda (obficie kwitnąca). Cechą tej grupy róż są obficie kwitnące, pojedyńcze lub półpełne kwiaty zebrane w baldachy tworzące bukiety. Kwiaty są mniejsze niż u róż wielkokwiatowych ale krzewy kwitną obficiej, tworząc barwne plamy. Osiagają wysokość nieco poniżej 1 m ale bywają też odmiany wyższe. Kwitną przez kilka tygodni a wiele odmian powtarza kwitnienie.

Róże krzaczaste - są wyższe od rabatowych bo dorastają do 1-2 m wysokości a bywają też odmiany wyższe. Rozróżniamy róże krzaczaste kwitnące jednokrotnie i powtarzające kwitnienie. Te pierwsze kwitną od maja do czerwca. Po przekwitnięciu zawiązują owoce. Pędzy róż krzaczastych są gęste i cierniste. Róże krzaczaste powtarząjce kwitnienie po raz pierwszy kwitną od połowy czerwca do połowy lipca a następnie powtarzają kwitnienie na przełomie sierpnia i września. Wszystkie róże krzaczaste charakteryzują się dużą odpornością na choroby.

Róże pnące - o długich pędach i obficie kwitnące. Podobnie jak w przypadku róż krzaczastych są odmiany róż pnących kwitnących jednorazowo i róż pnących powtarzających kwitnienie. Róże pnące powtarzające kwitnienie mogą dorastać do 3 m. wysokości, natomiast kwitnące raz w roku osiągają nawet 5-6 metrów. Mają też cieńsze i miękkie pędy. Aby się pięły potrzebują podpór do których trzeba je przypiąć. Podporą mogą być różne konstrukcje: łuki, pergole, kratki, ogrodzenia, szpalery.

Róże wysokopienne - w formie drzewka, uzyskuje się je przez szczepienie na pniu (wyprostowanej, nieulistnionej podkładce) róż rabatowych lub wielkokwiatowych. Wysokość pnia od 60 do 150 cm. Róże pienne są bardziej wrażliwe na mrozy i wymagają regularnego cięcia.

Róże miniaturowe - zwane też karłowymi, sprzedawane często jako rośliny doniczkowe. Nie przekaraczają 40 cm wysokości, mają piękne drobne kwiaty i ozdobne liście. Po przekwitnięciu można je przesadzic do ogrodu i lekko przyciąc. Po pewnym czsie powinny ponownie zakwitnąć. Kwitną przez całe lato. Trzeba pamiętać, że nie wszystkie odmiany róż miniaturowych nadają się do sadzenia na rabaty. Róże miniaturowe sadzone w pojemnikach muszą mieć zapewnione odpowiednie pomieszczenie do zimowania.

Róże parkowe - wydają kilka silnych pędów o wysokości do 2,5 m. Są odporne na choroby, obficie kwitną.

Róże okrywowe - dość rzadko spotykane w naszych ogrodach, można nazwać je różami płożącymi; szczelnie okrywają glebę a w górę wyrastają na wys 30-50 cm. Warto je posadzić w ogrodzie bo mają wiele zalet i nie wymagają intensywnej pielęgnacji. Są mrozoodporne i wytrzymałe. Nie mają dużych wymagań co do gleby, są odporne na choroby i kwitną przez większość okresu wegetacyjnego.

Róże dzikie - stanowią formę pierwotną odmian hodowlanych. Nie zostały zmienione w wyniku hodowli - mają proste, skromniejsze, pojedyńcze lub póółpełne kwiaty o mniej wyrazistych kolorach. Po okresie kwitnienia wydają owoce. Potrzebują dość dużo miejsca w ogrodzie ale są łatwe w uprawie.

Uprawa

Róże, w zależności od grupy klasyfikacyjnej i odmiany mają mogą być roślinami bardzo wymagajacymi lub łatwymi w uprawie. Najbardziej wymagające pod względem pielęgnacji są róże wielkokwiatowe; wymagają regularnego cięcia i ochrony. Łatwiejsze w uprawie są róże rabatowe - łatwiej się je też tnie. Wszystkie róże krzaczaste charakteryzują się dużą odpornością na choroby, a regularne cięcie nie jest w ich wypadku konieczne. Z kolei róze miniaturowe i wysokopienne śą bardziej wrażliwe na mrozy, wymagają odpowiedniego stanowiska, gleby i starannej pielegnacji. Najprostsze w uprawie są róże okrywowe, parkowe i dzikie.

Stanowisko - ważny element u uprawie wszystkich róż: powinno być jasne lub lekko półcieniste, osłonięte od zimnego wiatru ale niezbyt ciasne bo rośliny te potrzebują przestrzeni i powietrza. Nie powinno się sadzić róż w bezpośrednim sąsiedztwie drzew.

Gleba - Mogą rosnąć w różnych glebach byle tylko ziemia nie była zbyt ciężka i podmokła lub też zbyt piaszczysta. Nie lubią też długo stojącej wody. Optymalny współczynnik kwasowości gleby dla róz wynosi 6-6,5 pH.

Przygotowanie gleby pod róże - jeżeli ziemia w ogrodzie to suche piaski lub ciężka glina należy przygotować ją odpowiednio do obsadzenia różami. Jesienią można zasilić ją obornikiem, którego nie wolno stosować bezpośrednio przed sadzeniem. Jeżeli gleby nie przygotowaliśmy jesienią to należy zacząć przygotowywać ją wiosną około 2 tygodnie przed posadzeniem. Należy przekopać ziemię i nawieźć ją kompostem. Jeżeli nie dysponujemy kompostem to trzeba się zaopatrzyć w specjalną ziemię ogrodniczą do róż (do kupienia w sklepach ogrodniczych).

Sadzenie krzewów róż - Jesień to doskonała porą na sadzenie róż. W tym czasie, na rynku jest oferowanych wiele odmian tych pięknych krzewow z gołym korzeniem i są one stosunkowo tanie. Jesienne sadzenie róż daje większą szansę, że przed zimą wytworzą one dużo drobnych korzeni, a wiosną łatwiej będzie im wejść w okres wegetacji. Szybciej też róże posadzone jesienią zaczną kwitnąć.
Można też sadzić róże wiosną. W zależności od warunków atmosferycznych róże można sadzić wiosną od końca marca i przez cały kwiecień. Zakupione krzewy przed sadzeniem zamoczyć na kilkanaście godzin w wodzie lub zadołować i zalać woda tak by powstało błoto. Następnie przyciąć korzenie tak by miały długość około 15-25 cm a uszkodzone do zdrowego miejsca. Dołek powinien być tak wielki aby korzenie swobodnie się w nim mieściły. Ziemię pod krzewami róż warto wyściółkować co pozwoli na utrzymanie odpowiedniej wilgotności no i przede wszystkim ułatwi walkę z chwastami, która ze względu na kolce może być nie tylko uciążlwia ale i bolesna :)
Więcej na temat sadzenia róż ....

Nawożenie - glebę, w której rosną róże trzeba zasilać regularnie kompostem lub dobrze rozłożonym nawozem. Można krzewy zasilać gotowymi nawozami do róż lub gnojowką z pokrzyw.
Latem, od czerwca nawozimy krzewy róż przynajmniej raz na 3-4 tygodnie mieszankami wieloskładnikowymi, np. Azofoską w dawce 30-40 g/mkw. Po 15 lipca nie należy tego zabiegu już powtarzać.
Przez całe lato, zwłaszcza w okresach suszy pamiętajmy o podlewaniu - im większa susza tym podlewanie powinno być intensywniejsze.
Więcej na temat nawożenia róż ....

Zabezpiecznie na zimę - wiekszość gatunków tych pięknych krzewów wymaga zabezpieczenia na zimę. Trzeba krzewy róż okopcować suchą ziemią - kopczyk o wys. około 20 cm. Nie należy przycinać pędów bo zatrzymują one śnieg. Przycinanie wykonać dopiero wiosną. Trochę trudniej zabezpieczyć róże pienne - trzeba je delikatnie przygiąć do ziemi i okopcować koronę. Również młode róże pienne należy zdjąć z podpór i przykryć kopczykiem.

Cięcie róż

Cięcie róż to zabieg trochę bardziej skomplikowany niż w przypadku innych krzewów, przede wszystkim dlatego że różne typy róż różnie się tnie. Wczesną wiosną po rozgarnięciu kopczyków wycina się pędy uszkodzone i porażone przez choroby. Ciecie główne przeprowadza się w kwietniu w okresie po ostatnich mrozach ale przed wytworzeniem nowych pędów. Regularnego cięcia wymagają róże wielkokwiatowe - od tego zależy ich kwitnienie. Zabieg przeprowadzamy corocznie, zaraz po odkryciu krzewów. Usuwamy pędy słabe lub uszkodzone wycinając je sekatorem u nasady. Pozostałe pędy skracamy o nieco mniej niż połowę. Należy stosować zasadę, że im silniej rośnie krzew, tym mniej skaracmy pędy. Na krzewach silniej rosnących zotawiamy od 6 do oczek a przy słabiej rosnących od 2 do 4 oczek. Miejsce cięcia powinno znajdować się nie dalej niż pół cm nad oczkiem skierowanym na zewnątrz korony. Ciąć lekko ukośnie. Cięcie wpływa na wielkość i ilość kwiatów oraz porę kwitnienia. Róże o silnie skróconych pędach zakwitają później ale ich kwiaty są większe i osadzone na mocnych, długich pędach. Kwiaty krzewów róż słabiej skróconych zakwitną wcześniej. Krzewy będą miały więcej kwiatów ale będą one drobniejsze a łodygi będą słabsze i krótsze.
Przy cięciu róż wielokwiatowych (rabatowych) na każdym pędzie zostawia się jednakową ilość oczek tzn. od 2 do 6. Słabych pędów nie wycinać.
Późną jesienią przycina się tylko pędy chore i lekko podcina najdłuższe gałązki.
Cięcie róż krzaczastych nie jest konieczne ale co jakiś czas można wyciąć przy ziemi zbyt gęste lub stare pędy i ukształtowac nieco krzew. Podobnie postępuje się z różami pnącymi, parkowymi i dzikimi.
Róże okrywowe nie wymagają regularnego cięcia - usuwa się jedynie stare i zdziczałe pędy.

Cięcie w okresie wegetacji ograniczamy do usuwania przekwitających kwiatów lub całych kwiatostanów.
Przekwitłe kwiaty odcinamy nad pierwszym od góry liściem.

Rozmnażanie róż

Róże rozmnaża się najczęściej przez szczepienie odmiany szlachetnej na podkładce, którą może być dzika róża. Nie jest o zajęcie dla początkującego ogrodnika. Można tez rozmnażać róże przez ukorzenianiue sadzonek pędowych. Tak wyhodowana róża nie wypuści dzikich odrostów ale jest mniej odporna na mrozy.

Choroby róż

Niestety czasem te piękne krzewy atakowane są przez grzyby lub owady. Zatakowana roślina słabnie, gorzej kwitnie jej liście żółkną lub pojawia się na nich plamy lub nalot. Trzeba wspomnieć, że różne odmiany róż są mniej lub bardziej podatne na choroby i szkodniki a bardziej odporne na ataki są silne i dobrze odżywione krzewy. Na początek trzeba ustalić co zaatakowało roślinę. Najczęstsze dolegliwości róż to: czarna plamistość liści róży, mączniak prawdziwy, rdza róży, szara pleśń kwiatów róży, nekrozy na pędach róży.
Więcej na temat chorób róż ....

Szkodniki róż

Krzewy róż atakują najczęściej mszyce, szkoczki różane i zwiot różany (nimułka łodygowa).
Sprawdź jakie szkodniki mogą zaatakować krzewy różane, jakie są objawy i jak je zwalczać...

Zastosowanie

Wielorakość odmian róż łączy się z różnorodnością ich zastosowań. Róże wielkokwiatowe o wybitnie dekoracyjnych kwiatach sadzi się w eksponowanych miejscach, przy wejściu do domu, przy tarasie lub przy głównej drodze lub ścieżce. Wiele odmian róż wielkokwiatowych uprawnianych jest na kwiaty cięte. Do obsadzania i dekoracji ogrodu bardziej nadają się obficie kwitnące róże rabatowe, z których można tworzyć barwne rabaty a na wiekszych powierzchniach nawet gęste kwiatowe dywany.
Róże krzaczaste nadają się do pojedyńczych nasadzeń np. na środku trawnika, można formować z nich grupy lub żywopłoty.
Róże wysokopienne doskonale kształtują przestrzeń ogrodu; mogą stanowić pojedyńczy akcent w miejscu, na które chcemy zwrócić uwagę, ozdabiać reprezentacyjne miesca, ciekawie też wyglądają posadzone szeregiem przy ścieżce. Miejsca wokół pni można obsadzić niskimi bylinami.
Do dekoracji balkonów i tarasów nadają się róże pienne i miniaturowe. Róże pnące mogą być dekoracją ściany domu lub wejścia do ogrodu, przy ich pomocy można zakamuflować nieciekawe miejsca w ogrodzie a prowadzone na siatce ogrodzenia odzielą ogród od sąsiadów czy ulicy. W ogrodach z mało urodzajną glebą warto posadzić róże okrywowe, nie tylko będą zdobić ale i zabezpieczą glebę przed utratą wilgoci i chwastami. Do dużych ogrodów nadają się róże krzaczaste, parkowe i dzikie


Rosaria czyli ogrody różane były zakładane już w średniowieczu. Rosarium w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie (woj. ślaskie) jest największe w Polsce i jedno z większych w Europie. Posadzonych jest tam około 30 tysięcy róż. Ciekawą kolekcję róż posiada również Ogród Botaniczny w Łodzi, Ogród Botaniczny PAN w Powsinie, ogród różany w Szczecinie czy w Wilanowie.
Inne warte polecenia rosaria na świecie: ogród różany Józefiny w Chateau de Malmaison pod Paryżem, Europa-Rosarium w Sangerhausen (Niemcy), Roseraie du Val-de-Marne (Francja), ogród różany przed klasztorem misyjnym Santa Barbara( Kalifornia, USA), kolekcja róż w Hyde Hall (hrabstwo Essex na wschód od Londynu).
Wielką miłośniczką róż była Józefina, żona Napoleona. Za jej sprawą do Francji sprowadzono około 250 odmian tych kwiatów z różnych stron świata.

LINKI ZWIĄZANE z RÓŻAMI :
https://parkslaski.pl/7-parkslaski-rosarium - Rosarium - Park Śląski
hhttps://ogrod-powsin.pl/nauka/kolekcje-roslin/narodowa-kolekcja-odmian-uprawnych-roz/ - Narodowa kolekcja odmian uprawnych róż w Powsinie
http://www.roses-collection.pl/ - Narodowa Kolekcja Róż w Wyględach

https://www.nationaltrust.org.uk/mottisfont/features/mottisfonts-rose-garden - The rose garden at Mottisfont

CHOROBY RÓŻ

Niestety czasem te piękne krzewy atakowane są przez choroby. Zatakowana roślina słabnie, gorzej kwitnie jej liście żółkną lub pojawia się na nich plamy lub nalot. Na początek trzeba ustalić co zaatakowało roślinę. Krzewy róż chorują najczęściej na czarną plamistość liści róży, mączniaka prawdziwego, rdzę i szarą pleśń.
Więcej o chorobach róż.

Rośliny pachnące

Zapachy roślin rządzą się własnymi prawami; są rośliny, które pachną mocniej w słońcu np. zioła takie lawenda, szałwia czy bazylia. Są też takie, których zapach najintensywniejszy jest wieczorem (np. maciejka, czy tytoń) a są też i takie, które zaczynają intensywnie pachnąć w trakcie zasuszania. Więcej w artykule: Zapachy w ogrodzie....