POWOJNIK (Clematis)- uprawa i zastosowanie

Powojniki, zwane też klematisami są bez wątpienia uznawane za najefektowiejsze pnącza. Zawdzięczają swą popularność przepięknym kwiatom w niemal wszystkich kolorach. Kwiaty pojawiają się od czerwca do października, zależnie od odmiany. Są też odmiany, które kwitną na przełomie wiosny i lata, powtarzając kwitnienie późnym latem.

Powojniki dobrze komponują się z innymi roślinami.

Istnieje kilka tysięcy odmian powojników ale tych popularnych, chętnie sadzonych w ogrodach jest około 300. Spory w tym wkład polskich hodowców, bo wiele wartościowych odmian to właśnie ich dzieło.

Opis rośliny

Kwiaty powojników są duże, mogą mieć do 20 cm średnicy. Mogą mieć różne, w zależności od odmiany, barwy: od białej, poprzez kremową, róąową, czerwoną, aż do purpurowej, ciemnofioletowej i niebieskiej. Kwiaty wyrastają gęsto na pędzie, tworząc zwartą, barwną ścianę.
Ciekawie wygladają również owocostany niektórych odmian, na przykład powojników drobnokwiatowych. Owoce (tzw.niełupki) zebrane są w główkowate owocostany zakończone długimi, owłosionymi szyjkami, przypominajacymi delikatne piórka.
Powojniki, w stosunku do innych pnączy nie rosną zbyt wysoko, ich wiotkie pędy dorastają do 2-3 metrów. Przyczepiają się do podpór ogonkami liściowmi, ale powojniki bylinowe same się nie pną - trzeba je przywiązywać do podpór.

Uprawa

Powojniki należą do pnączy o bardzo zróżnicowanych wymaganiach. Są wśród nich gatunki dość łatwe w uprawie ale z reguły nie mają zbyt dużej wartości dekoracyjnej. Te najpiękniejsze o urzekających kwiatach, wymagają zazwyczaj dużej troskliwości i odpowiednich warunków. Plusem powojników jest ich wytrzymalość na zanieczyszczone powietrze, mogą być więc sadzone w miastach.


Gleba dla klematisów musi być żyzna i wilgotna, z dużą zawartością próchnicy i wapnia, dobrze zdrenowana i przepuszczalna. Powojniki źle rosną na glebach kwaśnych, piaszczystych, gliniastych, ciężkich i podmokłych. Jeżeli w miejscu, w którym sadzimy powojnik takiel gleby nie ma (duże jest tego prawdopodobieństwo) trzeba miejsce odpowiednio przygotować. Wykopujemy dla klematisa dół o wymiarach 40x40x40, na którego dnie układamy drenaż z drobnych kamieni lub żwiru, jeżeli gleba jest gliniasta. Na drenaż układamy dobrze rozłożony obornik lub kompost z resztek roślinnych. Następnie dół wypełniamy mieszaniną ziemi, odkwaszonego torfu, kory oraz kompostu i w tym sadzimy powojnika. Głębokość sadzienia powinna być 5-10 cm większa od tej w pojemniku. Po posadzeniu rośline dobrze podlać. Aby podłoże było stale wilgotne, wyściółkować ziemię wokoło korą lub kamykami.


Podpory dla powojników nie muszą być zbyt masywn ale trzeba je stabilnie osadzić w podłożu, aby nie ruszały się przy silnym wietrze. Wysokość podpór : 2 - 3 metrów.

Stanowisko powinno być słoneczne i zaciszne. Wiele odmian rośnie też dobrze w półcieniu. Najlepsze jest stanowisko słoneczne dla pędów a cieniste dla korzeni. Powojniki nie znoszą zbyt silnego nasłoecznienia - powinny być lekko ocienione w godzinach południowych.

Zasilanie i podlewanie powinno być systematyczne, bo są to pnącza bardzo wrażliwe na susze, niska wilgotność powietrza i nedobór składników pokarmowych. Należy je jednak zasilać stopniowo, ponieważ nie znoszą też dużego zasolenia gleby.
Można stosować małe dawki nawozów mineralnych, płynnych lub sypkich, pierwszy raz po rozpoczęciu wegetacji, drugi raz po kwitnieniu. Powojników nie należy zasilać nawozami zawierającymi azot później niż do końca lipca, a nawozami płynnymi do końca sierpnia. Bardzo praktyczne w użyciu są nawozy wolno działające, które wystarczy wsyspać do dołka w okolicy korzeni tylko raz w roku, na wiosnę w zalecanej przez producenta dawce.

Cięcie powojników jest uzależnine od pory kwitnienia poszczególnych odmian. Z tego względu brak ogólnej zasady. Przyjmuje się, że odmiany kwitnące pod koniec wiosny (w maju/czerwcu) przycinamy po kwitnieniu na wysokość 1-1,5 m od ziemi, a odmiany kwitnące na przełomie czerwca i lipca (na tegorocznych pędach) należy przyciąć wiosna nisko, na wysokośc 30-40 cm. Cieńkie i słabe pędy przycinamy krócej niż grube i mocne.

Wytrzymałość na mrozy też zależy od gatunku: powojnik drobnokwiatowe, powojnik tangucki, powojnik górski i powojnik alpejski są odporne na mrozy, dość dobrze znosi nasze zimy powojnik Jackmana (choć trzeba do zabezpieczyć), natomiast mieszańce wielkokwiatowe są mało wytrzymałe na ostre zimy. Najlepiej rosną w południowo-zachodniej, cieplejszej części naszego kraju. Najlepiej zabezpieczyć roślinę za pomocą kopczyka z torfu, kompostu albo ziemi zmieszanej z liśćmi. Usypujemy kopczyk wokoło nasady. Można też okryć dolna część pędów korą, liśćmi lub gałązkami iglaków.

Trudności w uprawie powojników - bywają one podatne na ataki chorób i szkodników. Najbardziej wrażliwe są powojniki wielkokwiatowe, ulegają czasem chorobie powodującej zamieranie roślin.
Nie należą też do roślin długowiecznych - żyją z reguły tylko kilka lat. Stosunkowo odporny i długowieczny jest powojnik Jackmana.

Powojniki doskonale nadają się do dekoracji ogrodów, parków, tarasów i balkonów. Roślina pnąca o ozdobnych kwiatach, sadzona przy murach, ogrodzeniach, pergolach, kratkach.
Do uprawy na balkonie czy tarasie najodpowiedniejsze są odmiany o długim okresie kwitnienia ale niezbyt mocno się rozrastające. Ważne jest też zapewnienie roślinie odpowiednich warunków wegetacji. Przede wszystkim przy sadzeniu należy dobrać właściwy pojemnik. Im będzie on większy tym lepsze będą warunki rozwoju powojnika. Pojemność donicy dla jednego okazu powinna wynosić przynajmniej 20 l. Należy zapewnić odpływ wody z pojemnika. Więcej na ten temat w artykule Balkony i tarasy .

Odmiany powojników

Powojnik pnący - dorasta do 10 m, ma kwiaty zebrane w duże wiechy wyrastające z kątów liści. Pokrywają one gęsto roślinę od lipca do września. Kwiaty są niewielkie, kremowobiałe. Jedyny rosnacy w naszym kraju dziko. Jest łatwy w uprawie, wytrzymały na mrozy, toleruje prawie każdą glebe, choć najlepsza jest dla niego wapienna.
Powojnik alpejski - jeden z najniższych powojników, dorasta przeciętnie do 1 m. Kwiaty są dzwonkowate, wyraźnie zwisające, barwy jasnofiołkowej, osadzone na długich, wiotkich szypułkach, kwitnie od maja do lipca. Lubi gleby wapienne, dość wilgotne, niezbyt słoneczne. Jest dostatecznie wytrzymały na mrozy.
Powojnki tangucki - o żółtych, dzwonkowatych kwiatach, które zamykają się na noc. Jest mało wymagajacy, odporny na mrozy, silnie rosnący. Kwiaty rozwijają się od czerwca do sierpnia, potem zamieniają się w puszyste owocostany, zdobiac pnącze nawet przez zimę.
Powojnik Jackmana i jego mieszańce - ma duże kwiaty (o średnicy 8-10 cm), najczęściej niebieskie lub fioletowe. . Istnieją również odmiany o kwiatach białych, różowych lub karminowych. Często płatki są lekko paskowane lub żyłkowane i delikatnie owłosione. Wysokość pnącza od 2 do 3 m. Nie jest całkowicie odporny na mrozy, na zimę powinien być kopczykowany jak róża. Powinien rosnąć w miejscu zacisznym, osłoniętym od wiatrów, gleba powinna być żyzna, próchnicza, lekko wapienna.
Powojnik wielkokwiatowy i jego mieszańce - najbardziej efektowne z powojników ale też bardzo kapryśne i delikatne. Pnącze lubiane przez hodowców - co roku pojawia się kilka nowych odmian, jest więc z czego wybierać. Są wrażliwe na suszę, silne wiatry, niezbyt odporne na mrozy. W zawiązku z tym trzeba jes starannie zabezpieczyć na zimę. Do najpardziej wartościowych odmian powojników wielkokwiatowych należą:
Białe - Jan Paweł II, Madame Le Coultre, Snow Queen, Sylvia Denny.
Różowe - Comtesse De Bouchaud, Hagley Hybrid, Nelly Moster.
Fioletowe - Etoile Violette, Kacper, Warszawska Nike, The President.
Czerwone - Kardynał Wyszyński, Monte Cassino, Niobe.
Niebieskie - Błękitny Anioł, Generał Sikorski, Mrs Cholmondeley.

Ciekawostki

Bardzo znanym hodowcą powojników był brat Stefan Franczak, jezuita z Warszawy, który wyhodował ponad 80 odmian tego pięknego pnącza.

OGRÓD ANGIELSKI

Cechą charakterystyczną ogrodów angielskich jest dążenie do odwzorowania elementów występujacych w naturze, swoboda oraz pewna dawka romantyzmu. W ogrodzie naturalnym powinny przeważać zielone trawniki, nieregularne kształty rabat, kręte ścieżki oraz kępy trwałej roślinności.
Więcej o ogrodach angielskich...

CIĘCIE DRZEW I KRZEWÓW
Jednym z podatawowych zabiegów ogrodniczych, które musi wykonać od czasu do czasu właściciel ogrodu czy działki jest cięcie drzew i krzewów. Większość gatunków drzew i krzewów wymaga do dobrego wzrostu, kwitnienia czy owocowania regularnego cięcia. Każdy gatunek roślin wymaga odpowiedniej pory cięcia (zobacz kalendarz cięcia drzew i krzewów). Nie bez znaczenia jest też pogoda...
więcej na temat cięcia...