OGRÓD UŻYTKOWY CZYLI OWOCE, WARZYWA I ZIOŁA

Zobacz także : Rośliny użytkowe do cienia,     Zioła w ogrodzie - uprawa i zastosowanie     Owoce jagodowe smaczne i zdrowe     ciekawe odmiany truskawek     Lecznicze nalewki     Dobre i złe sąsiedztwo roślin

Jesienne plony.

Ogrody użytkowe powoli wychodzą z mody - coraz częściej wolimy sadzić wokół domu rośliny ozdobne a coraz mniej w nich warzyw, ziół, drzew i krzewów owocowych. I można to zrozumieć, bo minęły już czasy, gdy przydomowe hodowle były podstawowym źródłem witamin dla całej rodziny. Z drugiej strony miło jest mieć ogród, który jest nie tylko radością dla oczu ale też może sprawić nam przyjemność możliwością skubnięcia bezpośrednio z krzaczka czy drzewa jakiegoś owocu. Warto też wygospodarować nieco miejsca na podstawową, świeżą zieleninę używaną w kuchni to jest szczypiorek, por, pietruszkę czy cebulkę po którą wystarczy schylić się na grządkę a nie biegać za każdym razem na targ czy do sklepu.


Na dodatek czasem trudno gdziekolwiek kupić rodzime owoce - łatwiej znajdzie się w sklepie banany czy ananasy niż nasze poczciwe porzeczki, agrest albo jeżyny. Dlatego nie żałujmy dla nich miejsca w ogrodzie.
Planując wzbogacenie ogrodu o rośliny użytkowe można rozważyć dwie możliwości.
Pierwsza z nich to wydzielenie w ogrodzie części użytkowej i sadzenie w jej granicach tylko roślin owocowych, warzyw i zół.
Druga możliwość to wkomponowanie roślin użytkowych w ogród ozdobny - przemieszanie roślin ozdobnych z użykowymi, którym też często nie można odmówić walorów ozdobnych. Przykładem takiego rozwiązania są ogrody pałacowe w Villandry gdzie najciekwaszym punktem ekspozycji jest przyzamkowy warzywnik urządzony według szesnastowiecznych wzorców. Zajmuje powierzchnię 125 tys. metrów kwadratowych. Każda grządka warzywnika jest otoczona niskim żywopłotem z bukszpanu. Wszystkie grządki są harmonijnie ułożone a całość dowodzi, że warzywa nie tylko mają swoją wartość użytkową ale i dekoracyjną.
Na początek warto posadzić takie rośliny użytkowe, które nie wymagają zbytniej troski a co za tym idzie nie zabiorą nam za dużo czasu.

Ogród owocowy

Z roślin wydających jadalne owoce można posadzić w ogrodzie takie krzewy jak agrest, aronię, porzeczki, maliny, borówki amerykańskie lub jagodę kamczacką. Dodatkową zaletą krzewów owocowych jest to, że mogą one rosnąć w miejscach nieco zacienionych w których czasem mamy problem typu co by tu posadzić.


Są też krzewy, które łaczą walory ozdobne z użytkowymi; np. pigwowiec o wyjatkowo ozdobnych kwiatach w ognistych kolorach, kwitnących wiosną i wydający owoce doskonale nadające się na przetwory, które na dodatek ciekawie wyglądają na krzewie. Innym krzewem jest kiedyś popularny w polskich ogrodach a dziś nieco zapomniany dereń jadalny. Krzew ten kwitnie już wczesną wiosną, przed wypuszczeniem liści a owocuje wydając błyszczące, czerwone owoce w kształcie śliwki, nadające się na nalewki, dżemy i galaretki.
W miejscach bardziej nasłonecznionych warto posadzić winorośl. Jest to pnącze potrzebujące podpór ale nie zabiera zbyt dużo miejsca w ogrodzie (wykorzystanie przestrzeni pionowej) przy obfitym owocowaniu. Jeżeli więc mamy południową stronę budynku niewykorzystaną to jest to dobre rozwiązanie. Z drzew owocowych dość łatwe w uprawie są wiśnie, śliwy, niektóre odmiany grusz czy jabłoni. Dość dobrze w naszym klimacie rosną orzechy włoskie ale potrzebują dużo miejsca i słońca. Nieco trudniejsze do uprawy są ze względu na klimat i skłonność do chorób brzoskwinie i morele.
Ogród owocowy uzupełniamy sadząc wieloletnie poziomki i truskawki.

Ogród warzywny

Niestety większość warzyw wymaga jednak pewnych starań w trakcie uprawy. Lubią też być odwiedzane przez różnego typu szkodniki - nie tyko ludziom smakują :) Jeżeli nie mamy zbyt wiele czasu to na początek watro pomyśleć o posadzeniu rośliny prosto z babcinego ogrodka czyli rabarbaru. Jest to warzywo bardzo mało wymagające, odporne na mrozy i suszę. Można też pokusić się o posadzenie pomidorów i wysianie sałaty czy dyni i słonecznika, który dostarcza nie tylko smacznych i zdrowych pestek ale też zdobi letni ogród.

Ogródek ziołowy

Dostarczy nam świeżych ziół i przypraw. Najprostsze w uprawie są nasze rodzime zioła takie jak szczypiorek, pietruszka, lubczyk, szałwia lekarska, tymianek.
Dość dobrze w naszym klimacie zadomowiła się lawenda - roślina piękna, pachnąca i pożyteczna. Nieco trudniej uprawia się zioła rodem z kuchni śródziemnomorsiej takie jak bazylia czy rozmaryn. Więcej informacji w artykule zioła w ogrodzie.


Zobacz także : Rośliny użytkowe do cienia,     Zioła w ogrodzie - uprawa i zastosowanie     Owoce jagodowe smaczne i zdrowe     ciekawe odmiany borówki wysokiej     ciekawe odmiany pomidora     ciekawe odmiany truskawek     Lecznicze nalewki     Dobre i złe sąsiedztwo roślin

Opisane rosliny użytkowe :

agrest pospolity, aloes, aronia czarna, bazylia, berberysy, borówka amerykańska (borówka wysoka), czosnek niedzwiedzi, dereń jadalny, dynia olbrzymia, jabłoń domowa, jagoda kamczacka, lawenda, leszczyna, lubczyk ogrodowy, macierzanka, tymianek, mahonia pospolita, malina, mięta, morwa biała, oregano (lebiodka pospolita), orzech włoski, pietruszka, pigwowiec, pomidor, porzeczka biała, porzeczka czarna, porzeczka czerwona, poziomka pospolita, rabarbar ogrodowy , rozmaryn , rzeżucha (pieprzyca siewna), sałata siewna, słonecznik zwyczajny, szałwia lekarska, szczypiorek, topinambur (słonecznik bulwiasty), truskawka, wiśnia pospolita, żurawina wielkoowocowa.

CHOROBY I SZKODNIKI ROŚLIN - CHOROBY CZEREŚNI Jakość i wysokość plonów drzew i krzewów owocowych zależy w dużej mierze od zdrowotności. Rośliny chore gorzej się też rozwijają. Aby skutecznie zwalczać choroby i szkodniki, trzeba poznać ich biologię. Zabiegi ochrony roślin polegają nie tylko na zwaczaniau chorób i szkodników ale przede wszystkim na usuwaniu przyczyn sprzyjających ich wystepowaniu. Czereśnie najczęściej atakują takie choroby jak : drobna plamistość drzew pestkowych (Blumeriella jappi), brunatna zgnilizna drzew pestkowych (Monilinia laxa i Monilinia fructigena), dziurkowatość liści drzew pestkowych (Clasterosporium carpophilum). Więcej o chorobach czereśni...

Wodne wsparcie Po zbiorze owoców drzewa i krzewy owocowe powinny zostać obficie nawodnione przed udaniem się na długi późnojesienny i zimowy odpoczynek. Taka solidna porcja wody nie tylko wyrównuje ewentualne ubytki jakie następują po wyczerpującym procesie dojrzewania owoców; jest też zabezpieczeniem przed przemarzaniem drzew i krzewów w okresach ostrej zimy. Ile wody należy wylać pod drzewa i krzewy owocowe? Dość sporo - optymalne dawki jesiennego zapotrzebowania na wodę wynoszą: 1 drzewo jabłoni lub gruszy - przynajmniej 30 wiader wody, 1 drzewo wiśni i śliwy - okolo 20 wiader, 1 krzew maliny i porzeczki - minimum 5 wiader wody

CIĘCIE DRZEW I KRZEWÓW
Jednym z podatawowych zabiegów ogrodniczych, które musi wykonać od czasu do czasu właściciel ogrodu czy działki jest cięcie drzew i krzewów. Większość gatunków drzew i krzewów wymaga do dobrego wzrostu, kwitnienia czy owocowania regularnego cięcia. Każdy gatunek roślin wymaga odpowiedniej pory cięcia (zobacz kalendarz cięcia drzew i krzewów). Nie bez znaczenia jest też pogoda...
więcej na temat cięcia...

SADZENIE DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH

Najlepszą porą na sadzenie drzew owocowych, jak twierdzi większość fachowców, jest jesień. Zwolennicy tej pory sadzenia uważają, że drzewka posadzone jesienią zdążą przyjąć się przed nadejściem mrozów, łatwiej się przyjmują, a z nadejściem wiosny już są na stałym miejscu i będą szybciej rosły i dobrze się rozwijały. Dobrym miesiącem na sadzenie jest październik, pod warunkiem że nie ma przymrozków. Są też zwolennicy wiosnnej pory sadzenia, którzy argumentują, że drzewka sadzone wiosną przyjmują się dobrze a do zimy mają dużo czasu aby się zaaklimatyzować, są bardziej odporne na mrozy i choroby.
Więcej o sadzeniu drzew i krzewow owocowych...

JAGODA KAMCZACKA

Kwaskowate owoce jagodowe, granatowe z szaroniebieskim nalotem, w smaku przypominające borówkę bagienną (łochynię). Można je spożywać na surowo lub sporządzać z nich przetwory. Owocuje bardzo wcześnie - pierwsze owoce dojrzewają już pod koniec maja i w pierwszej połowie czerwca. Dojrzałe owoce dość szybko opadają na ziemię. Jagoda kamczacka jest obcopylna.
Więcej informacji o jagodzie kamczackiej...

LUBCZYK

Zioło wieloletnie, które w pierwszym roku wegetacji tworzy dużą rozetę liści podobnych do liści selera. W następnych latach wyrastają pędy kwiatostanowe. Kwiaty lubczyka są niepozorne, zielonkawożółte, zebrane w płaskie baldachy na szczytach pędów kwiatostanowych.
Więcej informacji o lubczyku...

ŻURAWINA WIELKOOWOCOWA

Dojrzałe, duże owoce o karminowej barwie wyglądają efektownie na krzewie. Kwiaty niewielkie, pojedyńcze, biało-różowe, gwiazdkowate o delikatnej budowie. Liście mają około 1 cm. długości, są podłużnie owalne, wiecznie zielone, zimą przebarwiają się na czerwonono. Roślina wytwarza długie, nadziemne rozłogi, silnie rozgałęzione.
Więcej informacji o żurawinie...

MIĘTA

W uprawie mamy kilkadziesiąt odmian mięty różniących się wyglądem i aromatem. Wśród tych wielu gatunków najpopularniejsza jest mięta pieprzowa o orzeźwiającycm zapachu i lekko piekącym smaku. Mięta zawiera olejek mentolowy, działający odświeżająco i odkażająco. Napar z mięty usuwa niedyspozycje przewodu pokarmowego, łagodzi dolegliwości żołądkowe, poprawia łaknienie, działa orzeźwiająco.
Więcej informacji o mięcie...